"Przemyśl, złamane marzenia" już jutro w TVP 1

Program 1 Telewizji Polskiej wyemituje 25 września (godz. 22.25) film dokumentalny "Przemyśl, złamane marzenia" w reżyserii Tomasza Magierskiego. Jego bohaterkami są dwie siostry Spiegel: Ariana i Renia. Tę ostatnią część przemyślan zna jak autorkę wstrząsającego pamiętnika i wierszy z okresu Holocaustu. Pierwsze polskie wydanie pamiętnika Reni Spiegel ukazało się w 2016 roku, a zaledwie kilka dni temu trafiło do amerykańskich księgarń pod tytułem "Renia's Diary: A Young Girl's Life in the Shadow of the Holocaust", a ta relacja już jest porównywana do dzienników Anny Frank. Premiera filmu Tomasza Magierskiego odbyła się 18 września w warszawskim kinie Iluzjon. Fragmenty filmu mogliśmy oglądać już dwa lata temu podczas spotkania z reżyserem w przemyskim TPN-ie.

Bohaterkami filmu są dwie siostry Spiegel. Ariana, okrzyknięta przed wojną „cudownym dzieckiem”, „polską Shirley Temple” przez polską prasę, występowała w wieku ośmiu lat na scenie Cyrulika Warszawskiego. Grała też w epizodach kilku filmów fabularnych nakręconych przed wybuchem II wojny światowej, między innymi w Gehennie Michała Waszyńskiego (1938). Z Polski wyjechała w 1944 roku i dzisiaj mieszka w Nowym Jorku.

Jej starsza o sześć lat siostra, Renia urodziła się w 1924 roku. Od stycznia 1939 roku Renia pisze swój dziennik. W momencie wybuchu wojny ma 15 lat. Razem z siostrą przebywają w Przemyślu u dziadków, odseparowani od rodziców. Renia pisze wiersze, które czasem drukuje w szkolnej gazetce. Czasem umieszcza je w ręcznie ilustrowanych zbiorkach poezji. Jej dziennik opisuje przede wszystkim samotność bez matki, pierwszą miłość, codzienność najpierw w czasie sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji (po raz pierwszy pocałowała swojego chłopca 4 godziny przed hitlerowską inwazją na Związek Radziecki w 1941 roku).

Renia opisuje swoje lęki i przerażenie w czasie tworzenia getta w Przemyślu, upokorzenia jakich doświadcza sama, czy których jest naocznym świadkiem. Pisze prawie do ostatniego dnia swojego krótkiego życia. Zostaje zastrzelona na ulicy, tydzień po skończeniu 18-stu lat.

Renia i Ariana Spiegel

Prawie siedemset stron dziennika Reni Spiegel, opisujących okres od 1939 roku do lata 1942, stanowi niespotykany wgląd w życie młodej kobiety.

Pamiętnik jest dowodem i świadkiem okropności codziennego życia w czasie okupacji hitlerowskiej. Jest w nim niesamowita dojrzałość w obserwacji i refleksjach. Jej relacja z życia osobistego jest niebywale wzruszająca, często zabawna, a jej wyraz młodzieńczego zauroczenia odsłania ponadczasowe emocje nastolatek. Ten pamiętnik jest nie tylko nieocenionym źródłem historycznym okresu Holokaustu, ale przede wszystkich wybitnym dziełem literackim.

Mam nadzieję że widz oglądający mój film poczuje, że odkrywa nieznaną historię przedwojennej polskiej artystki – Arianki. Jej losy są fascynujące same w sobie, ale w moim filmie są wstępem do tragicznej historii jej siostry Reni, opowiedzianej niejako „zza grobu” dzięki jej dziennikowi, który ocalony wraca do nas po osiemdziesięciu prawie latach. Film, będąc wciągającą, podaną w atrakcyjnej wizualnej formie lekcją historii jest jednocześnie dramatyczną i pełną emocji opowieścią – mówi reżyser filmu, Tomasz Magierski.

źródło: materiały prasowe i Stare Kino

publikacja: Witold Wołczyk

Wersja XML